Kunst doet anders kijken

Er is 1 ding bij mijn 16-jarige zoon, waarvan ik zeker weet dat hij niet blij is met mij als moeder. Namelijk dat hij Kunst ‘moest’ kiezen als eindexamenvak. Er zit een verhaal achter dat begrijp je wel, maar het feit klopt: ik heb hem geholpen met een maken van die keuze. Misschien zelfs meer dan geholpen, ik heb hem in die richting gestuurd. Daar baalt hij tot op de dag van vandaag van. En dat krijg ik geregeld te horen, met een glimlach dat wel.

Achter deze interventie sta ik nog steeds, ook al word ik er af en toe om vervloekt. Niet vaak zeg ik wat mijn kind moet doen. Liever laat ik ze zelf kiezen voor hun sport, vrienden, school etc. Liever ben ik er als supporter en reik ik mogelijkheden aan, dan dat ik degene die bepaalt wat er gebeurt. Heel vaak lukt dat. Hier was dat net een beetje anders. Omdat ik er van overtuigd ben dat dit goed voor hem is (en niet alleen voor hem). Omdat het zijn denken verruimt, het zien van mogelijkheden vergroot evenals het creëren van andere oplossingen. Daar hoef je niet voor te kunnen tekenen, daar hoef je alleen voor te kijken. Met andere ogen.

Wellicht dat hij
dat later begrijpt.
Wellicht ook niet,
maar dat
doet er niet toe.
Ondertussen leert
hij immers nu al meer
dan het lineaire.
Verrijkt hem dat.
Verrijkt ons dat.
In onze talenten en
het vermogen
om breder te kijken.

Toen ik hem deze week om de definitie van kunst vroeg, keek hij me vragend aan. ‘Dat is heel complex, mam’, ‘dat begrijp je toch wel’ en zonder dat ik een antwoord kreeg verdween hij uit mijn zicht. Daar had ik het mee te doen, de complexiteit van kunst, terwijl ik daar niets van geloofde. Terwijl ik een richtlijn zocht.

Ik las die avond in een boek dat begon met een sterk staaltje kunst. ‘Achter de dijken van onze denkkracht ligt een zee van verbeelding die grenst aan het ongelooflijke. Wie de verbeelding toelaat opent opnieuw een poort.’ De denkkracht, het mogelijke, een ander licht, het sloot perfect aan op het onderwerp dat ik aan zou snijden tijdens het wekelijks uurtje inspiratie in het Voeding Leeft Cafe. Met deze keer het thema Kunst.

Kunst kwam als vanzelf omhoog door de mensen die tijdens vele zoom sessies voor hun eigen kunst zaten. Ook werd het thema kunst specifiek deze weken bij mij getriggerd, omdat musea, theaters en alles wat met kunst te maken heeft dicht gingen. Een aderlating voor ons allen, dacht ik, want ‘hoe kunnen wij cultuur zijn zonder kunst’. Kunst zou ons zelfs door donkere tijden kunnen lijden. De armoede van de keuze de kunsten te sluiten raakte me. Ook rees de vraag bij mij: ‘Hoe kunnen we de kunst dan zelf naar binnen halen’. Of andersom van binnenuit tonen, voor de ander.

Kunst dus.
Dat was het begin,
het haakje.
De ingang voor
een mooie dialoog.
En nog steeds was ik
op zoek naar de
definitie van kunst.

Er zijn er velen van. Deze bijvoorbeeld: ‘Kunst is het vermogen om dat wat in geest of gemoed leeft of gewekt is, op zodanige wijze tot uiting te brengen, dat het kan ontroeren door schoonheid. Kunst is een ambacht dat bedoeld is om de zintuigen te prikkelen.’ Best complex, zoals mijn zoon van 16 mij al vertelde. Veel simpeler werd het in onze woorden in ons digitale Café. ‘Dat wat er in jou leeft wordt zichtbaar. Dat is kwetsbaar. Zonder laagjes. Zonder oordeel. Want het is wat het is.’

Na over zichtbare en beeldende kunst besproken te hebben, dachten we na over allerlei vormen van Kunst. Over de Kunst van vragen stellen, de Kunst van luisteren. De Kunst om nieuwsgierig te blijven en in verwondering te kijken. Zonder hokjes, zonder stereotypering. Ontregelend en naar de essentie. Zonder stelling te nemen. Daar waar de scherpte komt.

Het bracht ons bij de kunst van Marina Abramovic, de Servische kunstenaar die het bekende levende kunstwerk ‘Minute of silence’ maakte door enkel in oogcontact met mensen te zijn. Te zien, zonder woorden, recht naar de ziel. We deden hetzelfde, starend naar de schermpjes in Zoom, in onszelf, in contact met de ander.

‘Kunst is presence’, zegt deze kunstenaar en dat is het voor mij zo simpel of zo complex als je het zelf maakt. Presence is stilte, is rust en reflectie en ruimte tegelijk. Presence is dat wat er onder water leeft. Het moment dat je niet kunt vastpakken of omschrijven, het moment dat voorbij de kaders gaat. Het is het punt van de verbinding met wie jij bent ten diepste. Als je van daaruit handelt of wat dan ook creëert dan is dat kunst. Levenskunst.

Die opgedragen Kunst van mijn oudste zoon is zo gek nog niet, al zeg ik het zelf. Wie weet komt er een moment dat hij er ook zo over denkt.